İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ
İstanbul, 12/12/2014
Sayı:36722
TÜRKİYE
SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE
YEMİNLİ
MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ
YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞI'NA
ANKARA
I-GİRİŞ:
Maliye
Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığınca hazırlanan yönerge ile yürütülmekte
olan vergi incelemeleri sırasında 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik
ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde, Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin mesleki sorumlulukları
belirlenmektedir.
Hazırlanan yönerge taslağı ile yapılan
düzenlemelerle, 3568 sayılı yasanın meslek mensubunun sorumluluğu ile ilgili
temel ilkeleri ve 25 yıldır var olan mesleki birikim yok
sayılmıştır. Hazırlanan yönerge taslağından meslek mensubunun kasıt ve ihmalinin
kesinleşip kesinleşmediği dikkate alınmadan disiplin cezasından başlayarak
hürriyeti bağlayıcı cezaya kadar yaptırım önerisi getirilmektedir. Bunu
kabullenmemiz asla mümkün değildir.
Aşağıda belirttiğimiz
hususların dikkate alınarak yönerge taslağında gerekli düzeltmelerin yapılması
gerekir. Bu yönerge taslağının aynen uygulamaya konulması halinde, hukuki
zeminde meslek mensuplarımızın haklarının aranılacağını belirtmek isteriz.
II-GENEL BİLGİ :
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve
Yeminli Mali Müşavirlerin müteselsil sorumlulukları, 2 ayrı
kanun maddesinde ve 4 numaralı Vergi beyannamelerinin imzalanmasına
ilişkin tebliğ ile düzenlenmiştir. Bunlar 3568 sayılı meslek yasasının 12.
ve VUK'nun mük. 227'nci maddeleridir. Bu maddeler esas alınarak Meslek
mensuplarının müteselsil sorumlulukları kapsamında çok sayıda tebliğ, genelge ve
TÜRMOB tarafından hazırlanan 18.10.2001 tarih ve 24557 sayılı Resmi Gazete' de
yayınlanarak yürürlüğe giren mecburi meslek kararında VUK'nda yer alan ve
mük. 227'nci maddede düzenlenen sorumluluk kavramı ve müessesesi ayrıntılı
olarak açıklanmıştır.
Madde metnine göre 1997 Yılında yayımlanan "4
Sıra No'lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci Ve Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ" ile sorumluluk daha
ağırlaştırılarak SMMM' lere Sınırlı inceleme yetkisi olmadan subjektif bir
kavram olan "harici araştırmayı gerektirmeden sahte veya
muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu anlaşılabilen belgelerden de sorumlu
olacaklardır." belirlemesi yapılmıştır.
VUK'nun mükerrer 227'nci maddesine göre meslek mensupları, imzaladıkları
vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların
dayanağını oluşturan belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya
çıkan vergi ziyaına bağlı olarak olarak salınacak vergi, ceza ve gecikme
faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar.
Yönerge taslağının esas olarak VUK Mükerrer 227.maddesine göre çıkarılmış,
4 numaralı Genel Tebliğe dayandırıldığı,hatta daha da ağırlaştırıldığı
görülmektedir.
Yönerge taslağında;
1-
Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, meslek onuruna
veya mesleki standartlara aykırı eylem ve davranışlarda bulunan, görevini
yapmayan veya kusurlu olarak yapan veyahut görevin gerektirdiği güveni sarsıcı
hareketlerde bulunduğunun tespiti halinde ve gerekli görüldüğü takdirde,
Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araştırma ve incelemenin
yapılmasını teminen, meslek mensubunun bağlı bulunduğu odaya iletilmek
üzere ilgili meslek mensubu hakkında ayrı bir GÖRÜŞ VE ÖNERİ
RAPORU düzenleneceği,
2-Vergi
Müfettişleri yapılan vergi incelemeleri sonucunda tespit edilen vergi kayıp ve
kaçağı sonucu salınacak vergi ve kesilecek cezaların meslek mensuplarının,
mükellef ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olmalarını sağlayacak
Mali Sorumluluk İçeren VERGİ İNCELEME RAPORU düzenleneceği,
3-Vergi Müfettişlerinin yaptıkları vergi incelemeleri
sonucunda, Mükellefin 213 Sayılı VUK 359. Maddedeki suçların işlenmesinde,
meslek mensuplarının suça iştiraklerinin tespiti halinde düzenlenecek ve
hürriyeti bağlayıcı (hapis) ceza verilmesini içeren VERGİ SUÇU RAPORU
düzenleneceği belirtilmiştir.
Maliye Bakanlığı Vergi Denetim
Kurulu Başkanlığınca hazırlanan ve tartışmaya açılan bu yönergenin amacı,
yürütülmekte olan vergi incelemeleri sırasında 3568 sayılı Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ve ilgili diğer mevzuat
çerçevesinde, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin
mesleki sorumluluklarına ilişkin olarak Vergi Müfettişlerince
yürütülecek işlemlere ve izlenecek usullere açıklık getirmek ve uygulama birliği
sağlanması olarak açıklanmaktadır.
Bu çerçevede Yönerge
Taslağında; meslek mensuplarına yüklenen sorumlulukların son derece ağır
bir yaptırım içerdiği, ağır olan bu yaptırımın ise nasıl uygulanacağı bugüne
kadar tam açıklığa kavuşmuş değildir. Meslek mensuplarının
sorumluluğunun kriterleri net bir şekilde belirlenmelidir.
III- GENEL OLARAK YÖNERGE İLE GETİRİLEN SORUMLULUKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ,
ELEŞTİRİ VE ÖNERİLERİMİZ.
1 )- Müteselsil
sorumluluk uygulamasının yapılabilmesi için, öncelikle meslek mensubunun işini
yaparken mesleki standartlara uygun şekilde mesleki özen gösterip göstermediği
tespit edilmelidir. Denetim elemanı raporunu, somut delillere dayandırarak
kanıtlamalı ve yeterli delil toplanmayla birlikte, meslek mensubunun imzaladığı
yazılı savunması mutlaka dikkate alınmalıdır. Bu tespitten sonra meslek
mensubunun sorumluluk taşıdığı haller dolayısıyla İhmal ve kasıt unsuruna dayalı
suçunun olduğu saptanmışsa ve bu ihmal veya kasta dayalı suçun kesinleşmesi
durumunda meslek mensuplarına disiplin cezası verilebilmelidir.
2 ) - Meslek mensuplarının sorumluluğu kendilerine ibraz edilen belgeler
ile sınırlıdır.
Meslek mensupları kendilerine ibraz edilmeyen
belgeler için sorumlu tutulamazlar. İbraz edilmeyen belgelerin mükellef
tarafından meslek mensubuna verildiğinin somut olarak kanıtlanması gerekir.
Nitekim Danıştay 4. Dairesinin E:2004/2404, K:2005/207 sayılı kararında
"Mali müşavirin sorumluluğu şekli ödevlere ilişkin bir sorumluluk
olduğundan, usulüne uygun olarak mükellefçe düzenlenen ve belgelerin
maddi gerçekliğine ilişkin yapılan incelemeler sonucu tarh edilen vergi ve
cezalarda mali müşavirin sorumluluğuna hükmedilmez. Örneğin,
mükellefçe düzenlenen belgeler ile mali müşavir tarafından düzenlenen belge ve
tablolar arasında şekli bir uyumsuzluk bulunmamasına rağmen, mükellefçe alınan
ya da düzenlenen ve mali müşavirin mesleki bilgi çerçevesinde anlaşılamayan
sahte belgelere istinaden tarh edilen vergi ve cezalardan dolayı mali müşavirin
sorumluluğuna hükmedilemez." kararı vermiştir.
20 yıldır uygulanan "YETKİSİZ
SORUMLULUKLAR" sonucu vergi inceleme elemanlarınca düzenlenen
raporlar ihtilaflı hale gelmektedir. Meslek mensupları sınırlı da olsa
mükelleflerin iş yaptığı diğer mükellefler hakkında bilgi alınması
sağlanmalıdır. (Sınırlı karşı inceleme yetkisi)
3)- VUK' da yapılacak
değişiklik ile SMMM' lerin imzaladıkları beyannamelere esas olacak sınırlı
inceleme yetkisi verilmesi gerekir.
4)- Maliye Bakanlığı'nın TÜRMOB ile
ortaklaşa yaptığı çalışma ile SMMM'lerin yetki ve sorumluluklarını
düzenleyen önceden yayımlanmış tebliğlerin birleştirilmesi sonucu oluşan
Genel Tebliğin ivedilik ile çıkartılması gerekir.
Birleştirilmiş
tebliğ yayımlandıktan sonra , bu yönergede görüş birliği sağlanarak
yürürlüğe konulması gerekir.
IV—YÖNERGENİN MADDELERİNE
İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİMİZ :
Yönerge taslağındaki
aşağıdaki maddelerde değişiklik yapılması gerekir.
1)- MADDE- 5 (1) Vergi
Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, 3568 sayılı Kanun ve
ilgili mevzuat kapsamında meslek mensubu tarafından yapılan işlemleri, ilgili
mevzuat hükümlerine, muhasebe standartları ile denetim standartlarına uygun
yapılıp yapılmaması gibi haller yönünden değerlendirerek meslek mensubunun
sorumluluğunu belirler.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
MADDE 5- (1)
Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, 3568 sayılı Kanun
ve ilgili mevzuat ve meslek mensubu ile mükellefi arasında düzenlenen
sözleşme kapsamında yapılan işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine,
muhasebe standartlarına ile denetim standartlarına uygun yapılıp yapılmaması
gibi haller yönünden değerlendirerek
meslek mensubunun sorumluluğunu
belirler.
MADDE 5- (2) Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri
sırasında, meslek onuruna mesleki Standartlara aykırı eylem ve davranışlarda
bulunan, görevini yapmayan veya kusurlu olarak yapan veyahut görevin
gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunduğunun tespiti halinde ve gerekli
görüldüğü takdirde, Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araştırma ve
incelemenin yapılmasını teminen, meslek mensubunun bağlı bulunduğu odaya
iletilmek üzere ilgili meslek mensubu hakkında ayrı bir Görüş ve Öneri Raporu
düzenlerler.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
MADDE 5- (2)
Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, meslek onuruna
mesleki Standartlara aykırı eylem ve davranışlarda bulunan, görevini yapmayan
veya kusurlu olarak yapan veyahut görevin gerektirdiği güveni sarsıcı
hareketlerde bulunduğunun tespiti halinde ve gerekli görüldüğü takdirde,
Disiplin Yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araştırma ve incelemenin
yapılmasını teminen, meslek mensubunun bağlı bulunduğu odaya iletilmek üzere
ilgili meslek mensubu hakkında ayrı bir Görüş ve Öneri Raporu düzenlerler. Bu
görüş ve öneri raporun hazırlanmasında da 9. Maddede belirtilen usul uygulanır.
2)- Taslaktaki 7. Madde
MADDE 7- (1) Vergi Müfettişleri, yaptıkları
vergi incelemeleri sırasında, Vergi Usul Kanunun 359 uncu maddesinde sayılan
suçların işlendiğini tespit etmeleri halinde, meslek mensubunun bu suça katılıp
katılmadığını belirler. Vergi Müfettişleri, meslek mensubunun bu suça
katıldığının tespit ettiği durumda Vergi Suçu Raporu tanzim ederler.
Madde
metnine 6. Maddede olduğu gibi "illiyet bağı ve delilleri ile birlikte net bir
şekilde belirler." ifadeleri eklenerek aşağıdaki gibi düzenlenmesinde fayda
vardır.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
Madde 7-
(1) Vergi Müfettişleri, yaptıkları vergi incelemeleri sırasında, Vergi Usul
Kanununun 359. Maddesinde sayılan suçların işlendiğini tespit etmeleri halinde,
meslek mensubunun bu suça katılıp katılmadığını illiyet bağı ,kasıt,
mahkeme kararı ve delilleri ile birlikte net bir şekilde belirler.
Vergi Müfettişleri, meslek mensubunun bu suça katıldığını illiyet bağı
ve delilleri ile birlikte net bir şekilde tespit ettiği durumda Vergi
Suçu Raporu tanzim ederler."
3)- Madde 9- (1) Vergi Müfettişleri, cezai
sorumluluk, disiplin sorumluluğu veya mali sorumluluk gerektiren hususlarda yazı
ile meslek mensubunun yazılı savunmasını ister. Savunma isteme yazısının tebliğ
tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda ilgili meslek
mensubu savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
Madde 9- (1) Vergi Müfettişleri, cezai sorumluluk, disiplin sorumluluğu
veya mali sorumluluk gerektiren hususlarda yazı ile meslek mensubunun yazılı
savunmasını ister. Savunma istem yazılarının, meslek mensuplarının
savunma haklarını tam olarak kullanmalarına imkân sağlayacak şekilde
hazırlanması gerekmektedir. Savunma isteme yazısının tebliğ tarihinden
itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda ilgili meslek mensubu
savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Mücbir sebep halleri bu süreyi
durdurur.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
Madde 9
(2) Vergi Müfettişleri sorumlulukla ilgili rapor düzenleyeceklerse, önce konuyla
ilgili olarak ilgililerden ek bilgi ve açıklama talep ederek, gerekli görülen
defter ve belgelerin ibrazını isteyerek ya da meslek mensubundan çalışma
kağıtlarını, çalışma notlarını ve çalışma dosyasını istemek suretiyle
sorumluluğun tespitine ait kanıt toplar.
DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ
Madde 9 (2) Vergi Müfettişleri sorumlulukla ilgili rapor
düzenleyeceklerse, önce konuyla ilgili olarak ilgililerden ek bilgi, açıklama
talep ederek ve gerekli görülen defter ve belgelerin ibrazını isteyerek
sorumluluğun tespitine ait kanıt toplar. Meslek mensubunun fiili ile durum
arasındaki illiyet bağını açık bir şekilde belirtmesi ve savunması istenilen
bütün konu ve belgeler hususunda Meslek mensubunun detaylı olarak
bilgilendirmesi gerekmektedir.
SONUÇ;
1)- Yönerge taslağı ile yapılan
düzenlemelerde, meslek mensuplarının üzerinde "Vergi İnceleme" baskısı kurarak
25 yıldır var olan mesleki örgüt hiçe sayılmıştır. Hazırlanan yönergede meslek
mensubunun kasıt ve ihmalinin kesinleşip kesinleşmediği dikkate alınmadan
disiplin cezasından başlayarak hürriyeti bağlayıcı cezaya kadar yaptırım
getirilmektedir.
Denetim elemanı raporunu, somut delillere
dayandırarak kanıtlamalı ve yeterli delil toplanmayla birlikte, meslek
mensubunun imzaladığı yazılı savunması mutlaka dikkate alınmalıdır.
Bu tespitten sonra meslek mensubunun sorumluluk taşıdığı haller dolayısıyla
İhmal ve kasıt unsuruna dayalı suçunun olduğu saptanmışsa ve bu
ihmal, kasta dayalı suçun kesinleşmesi durumunda meslek mensuplarına disiplin
cezası verilebilmelidir.
2)- Kayıt dışı ekonominin en aza indirilmesi,
vergi kayıp ve kaçağının oluşmaması için kamu görevi yapan Meslek mensuplarının,
yapmış olduğu işlerde kamu otoritesinin baskı ve vesayetinin olmaması gerekir.
3) Mali Müşavirin sorumluluğu 3568 sayılı yasada ki düzenlemeler ve müşteri
ile yaptığı hizmet sözleşmesi kapsamında tanımlanan işlerle sınırlı olmalı,mali
yükümlülüğü ise zorunlu olarak yaptırılacak mali mesuliyet sigortasında
belirlenen limitler dahilinde karşılanmalıdır.
4) Vergi inceleme
elemanlarının,meslek mensubu aleyhine düzenlemiş oldukları sorumluluk
raporlarının mahkemeler tarafından red edilmesi halinde,hukuki ve mali
sorumlulukları bulunmalıdır.
5)- Yönerge taslağında gerekli
değişiklikler yapılmadan yürürlüğe girmemesi gerekir.
6)-Yönerge
taslağının bu şekli ile yayımlanması halinde meslek örgütü olarak hukuki
zeminlerde gerekli işlemler yapılacaktır.
İlgili taslağa ulaşmak için tıklayın.
Bilgi ve
görüşlerinize arz olunur.
Saygılarımla,
Dr.Yahya Arıkan
